Projectomschrijving
De vernieuwde concertzaal van Muziekcentrum de Bijloke vormt het startpunt van een langetermijnvisie voor het gehele centrum, welke het bestaande ensemble van publieke kamers verder versterkt, verheldert en faciliteert. Dit masterplan kan stapsgewijs worden ontwikkeld, in samenwerking met verschillende partners. Naast de concertzaal zelf, werd in deze fase binnen de noordelijke foyer een café voorzien, vormgegeven en gebouwd door een samenwerking van jonge makers, waarbij bestaande elementen uit de oude concertzaal werden gerecycleerd tot nieuwe meubelstukken. Gevestigd binnen de impressionante 13e-eeuwse gotische ziekenzaal van het voormalige abdijziekenhuis, maakt het nieuwe ontwerp van de concertzaal gebruik van de specifieke elementen van hedendaagse concertzalen. Dit resulteert in een evocatieve ruimte waar 830 liefhebbers zowel klassieke als nieuwe muziek kunnen aanhoren en welke een waardige thuisbasis biedt aan Symfonieorkest Vlaanderen. Ondanks haar indrukwekkende schaal had de bestaande zaal niet de gebruikelijke eigenschappen van een concertzaal en werd gebruik gemaakt van elektroakoestiek om een acceptabele akoestiek te bekomen. Een reeks weloverwogen ingrepen binnen het nieuwe ontwerp maakt deze technologische ondersteuning overbodig. Zo werd de zaal bijvoorbeeld structureel verlaagd waardoor het akoestische volume toeneemt alsook de toegankelijkheid wordt verbeterd. De materialisering in gerookt eikenhout brengt de ruimte visueel in balans, complementair met het prachtige middeleeuwse spant. De nieuwe invoeging wordt binnen de historische zaal gepositioneerd als een zorgvuldig vervaardigd akoestisch instrument dat de bestaande ruimte stemt tot een intieme sfeer waar het publiek als het ware omarmd door muziek binnen deze historische context.
Architecturale kwaliteit
Het nieuwe geheel van zittribune en podium is opgevat als een zorgvuldig vervaardigd akoestisch houten instrument dat de bestaande ruimte stemt tot een passende intieme sfeer waar het publiek als het ware omarmd door muziek binnen deze waardevolle historische context. Met één duidelijke ingreep wordt getracht de ruimte terug in balans te brengen. De nieuwe elementen bieden, zowel naar materiaal, kleur en ritmiek, een antwoord op het prachtige middeleeuwse gebinte. Het vormt het voorheen ontbrekende en noodzakelijke visuele complement van het gebinte. De architectuur is echter hoofdzakelijk het resultaat van akoestische en operationele overwegingen, eerder dan esthetische. De optimalisatie van de natuurlijke akoestiek was immers het hoofddoel binnen dit project en essentieel om de toekomst van deze impressionante ruimte te vrijwaren. Zo resulteert de verlaging van de vloer in een verhoging van het akoestische volume, waarbij de zijgalerijen voldoende tolerantie bieden ten opzichte van de bestaande getrapte funderingen. De gearticuleerde lambrisering verzorgt dan weer de directe geluidsreflectie en corrigeert de scheefstand van de originele buitenwanden.
Technische visie
Hoewel het lijkt alsof het een relatief eenvoudig interieurproject betreft, waren er veel verborgen technische ingrepen noodzakelijk, zowel stabiliteit technisch als inzake akoestiek, steeds met de instandhouding van het erfgoed indachtig. Gezien de erfgoedwaarde van wanden en dakgebinte en het feit dat de oorspronkelijke vloer reeds werd uitgebroken, was het uitdiepen van de zaal de enigste mogelijkheid tot het bekomen van meer akoestisch volume. Hiervoor diende de bestaande fundering onderschoeid te worden. De nieuwe lambrisering werd volledig onafhankelijk voorzien van de bestaande wanden, hiervoor werd een blokmuur opgetrokken vanaf de betonplaat. Deze muur werd met een dikpleister volledig glad afgewerkt. Zo zijn er geen holtes aanwezig achter de afwerking, wat akoestisch nadelig zou zijn. De vroegere theatertrekken waren opgehangen aan het houten dakgebinte. Om de waardevolle structuur de ontlasten en het aantal trekken te kunnen verhogen, werd een nieuwe staalstructuur op minutieuze wijze ontworpen en geïntegreerd.
Publiek karakter
De herbestemming en het toegankelijk maken van erfgoed is een grote uitdaging binnen de hedendaagse architectuurpraktijk. Het integreren van een hedendaagse publieke functie, zonder compromissen te sluiten inzake publiekscomfort of erfgoed, is in deze zeer waardevol. Hier komen twee verschillende werelden in contact tot elkaar te staan en wordt het interessegebied van de bezoeker verbreed. Deze tweeledigheid kan in de toekomst nog versterkt worden door een verdere uitwerking van het masterplan voor het gehele muziekcentrum, met het nieuwe café in de noordelijke foyer als aanzet. Door de positie van het podium worden publiek en artiest dichter tot elkaar gebracht. De achtergelegen koorbanken kunnen voor bepaalde voorstellingen publiek toegankelijk worden gemaakt langs een route doorheen de backstage. Zo wordt een nieuwe concertbeleving gecreëerd.
