Projectomschrijving
Op 6 april 2021 heropende het rijksarchief in Antwerpen haar deuren voor het grote publiek. De Regie der Gebouwen voerde de afgelopen jaren grondige renovatie- en restauratiewerken uit in het prachtige gebouw van het rijksarchief, dat dateert uit 1905-1906. Wist je dat het Antwerpse rijksarchief in het begin van de 20ste eeuw internationaal stond aangeschreven als een vooruitstrevend archiefgebouw? Dit was te danken aan de toen innovatieve technieken om de archieven te beschermen tegen brand en vocht: de onderverdeling van de archiefdepots in compartimenten, dikke scheidingsmuren uit gewapend beton, metalen kluisdeuren, verluchtingsgaten in de buitenmuren om vocht tegen te gaan,… Bij de verbouwing werden de authentieke elementen van het gebouw zoveel mogelijk in ere hersteld, bijvoorbeeld de statige ijzeren trap, de hoge plafonds, de mozaïekvloer in de inkomhal, de kluisdeuren, de betonnen archiefrekken,… Daarnaast werd de opslagcapaciteit van het gebouw uitgebreid door de annexatie van 2 aanpalende herenhuizen, de creatie van 2 extra ondergrondse archiefruimtes en de omvorming van de voormalige binnentuin naar een overkoepelde leeszaal. Op het gelijkvloers werden er publieke ruimtes ingericht (een leeszaal, bibliotheek, multifunctionele ruimte,…), die ook voor personen met beperkte mobiliteit toegankelijk zijn. Er werden in totaal 19 archiefdepots voorzien, die verspreid zijn over de drie hoger gelegen verdiepingen en de twee bijkomende ondergrondse verdiepingen die werden gecreëerd. Elke (verduisterde) archiefruimte kreeg een eigen klimaatregeling, waardoor de archiefstukken in optimale omstandigheden worden bewaard.
Architecturale kwaliteit
De authentieke elementen en de grandeur van dit prachtige gebouw werden in ere hersteld, vb. de mozaïekvloer in de inkomhal, de statige ijzeren trap, de originele betonnen archiefrekken, de brandvrije ijzeren depotdeuren, de hoge plafonds,... Nieuwe materialen werden telkens zorgvuldig uitgekozen in functie van authenticiteit en duurzaamheid. De overkoepelde leeszaal die werd gecreëerd op de voormalige binnentuin, vormt een ware eyecatcher en integreert mooi in het architecturaal geheel.
Technische visie
Het historische pand werd uitgerust met de nodige technieken en voorzieningen om het om te vormen tot een hedendaags, functioneel en comfortabel archiefgebouw. Elke (verduisterde) archiefruimte kreeg een eigen klimaatregeling, waardoor de archiefstukken in optimale omstandigheden worden bewaard. Er is ook aandacht voor duurzaamheid, er is vb. een warmtepomp en ledverlichting voorzien. De leeszaal en de multifunctionele ruimte worden geventileerd in functie van het gemeten CO2-gehalte, zodat er ook op die manier energie kan bespaard worden.
Publiek karakter
Dankzij de geslaagde renovatie kan het Rijksarchief zijn rol als centrum van historische kennis en bewaarplaats van waardevol erfgoed in de Antwerpse wijk Zurenborg terug opnemen. Sinds april 2021 is het rijksarchief Antwerpen weer open voor het grote publiek. Bezoekers kunnen er onder meer Antwerpse archiefbestanden uit het ancien régime en de archieven van de provincie Antwerpen raadplegen.
