Gebruik van moderne, innovatieve technieken zoals BIM (Building Information Modelling), Digital Twins en de MOW OTL datastandaard om een totaalrenovatie uit te voeren in de Beverentunnel met behoud/hergebruik van zoveel mogelijk reeds bestaande onderdelen.
Het doel van het project is de uitvoering van een ingrijpende renovatie aan de Beverentunnel.
De structuur en technieken van de Beverentunnel zijn dringend aan vernieuwing toe, waardoor een renovatie nodig is. Enerzijds voeren we structurele werken uit, om de tunnel te voorzien van een volledig nieuw wegdek en wordt de betonnen structuur onderworpen aan heel wat betonherstel. Anderzijds staat een vernieuwing van de tunneltechnieken op de planning. De tunnel krijgt LED-verlichting om de zichtbaarheid en veiligheid te verhogen en we vernieuwen de brandwerende bekleding. We voeren ook aanpassingen uit aan het ventilatiesysteem en de vluchtroute. Het uitzicht wordt eveneens sterk gemoderniseerd aan elke tunnelmond.
Vervolgens is er ook de modernisatie van veiligheidssystemen. Zo zal bij brand het ventilatiesysteem, omroepsysteem, vluchtwegsignalisatie en het sluiten van de tuinafsluitingen automatisch in werking treden. Dit is een stap die vandaag nog manueel gedaan wordt en zo kostbare tijd verloren gaat.
Met de totaalrenovatie stomen we de Beverentunnel klaar voor de klimaat- en energie-uitdagingen van de toekomst. Ook opvallend aan dit project is de mate van samenwerking/participatie van verschillende partijen. De Beverentunnel bevindt zich middenin de Antwerpse haven. De havenbedrijven in de directe en wijde omgeving ondervinden een impact van de werken. Samen met de bedrijven die rechtstreeks geïmpacteerd zijn, voornamelijk door de aanleg van de nieuwe omleidingsweg, hebben we in 2022 enkele participatiemomenten doorlopen. We bekeken hoe we de hinder maximaal kunnen beperken voor alle betrokken partijen. Hiervoor werkten we samen met Voka ‑ Kamer van Koophandel Antwerpen‑Waasland en Alfaport-Voka. De renovatie zelf is dan weer een samenwerking van het Aannemersconsortium TM Bever bestaande uit BESIX, BESIX Infra, BESIX Unitec, STADSBADER, STADSBADER CONTRACTORS en Equans.
Voor de realisatie van dit project wordt gebruikgemaakt van innovatieve computertechnieken. Zo wordt BIM gebruikt om een zeer gedetailleerd 3D-model op te maken van de toekomstige tunnel om zo, onder andere, potentiële problemen reeds op te sporen nog voor er werken gedaan zijn. Vertrekkende van het reeds bestaande gedetailleerde 3D-model van de bestaande toestand, werd het ontwerp geoptimaliseerd en op voorhand al virtueel ingepast in de bestaande infrastructuur. Tijdens de uitvoering van de werken wordt systematisch gedetailleerde asset data verzameld van de nieuw geplaatste infrastructuur, zodat op het einde een gedetailleerd as-built-model beschikbaar is. Dit alles conform de MOW OTL-datastandaard. Zo bekomen we na de werken een bijgewerkte Digital Twin van de tunnel, klaar voor het dagelijks beheer, maar bv. ook voor virtuele rampenoefeningen.
Zo werd er ook een toepassing ontwikkeld om digitaal calamiteiten te simuleren. Bijvoorbeeld bij een autobrand kan gesimuleerd worden hoe andere bestuurders reageren en hoe de automatische tunnelveiligheidssystemen in gang schieten om de veiligheid zo goed als het kan te garanderen.
Na renovatie dient de tunnel weer voor minimaal 20 jaar te kunnen worden uitgebaat door AWV op een veiligheidsniveau dat is aangepast aan de recentste normen.
Criterium 1: Duurzaamheid (5 punten)
Bij dit project was er een specifieke focus op veiligheid en duurzaamheid. We stomen de tunnel klaar voor de klimaat- en energie uitdagingen van de toekomst. Een waterzuiveringsinstallatie met filtering voor vooral PFAS en zware metalen, filtert 3.600.000 liter opgepompt grondwater per dag en voert het af volgens de Vlaamse lozingsnormen. Bijkomend worden de pompkelders van de tunnel uitgebreid zodat deze de nodige buffercapaciteit hebben voor toekomstige neerslagintensiteiten. Ook richten we een zonnepark in op een groenzone aan de helling van de tunnel, met 750 zonnepanelen die de helft van de stroomcapaciteit voorzien. Naast de alternatieve voeding zorgen we ook dat het gebruik danig gereduceerd wordt door het gebruik van energiezuingie technieken (in bijzonder LED-verlichting, efficiëntere pompen, UPS), alsook door de uitwerking van energiezuinige concepten (voedings- en sturingsconcept bekeken in verhouding tot een minimum van kabellengtes maar een maximum aan redundantie). Rond de tunnel worden ook infiltratiebekkens voorzien die regenwater moeten capteren en begeleiden naar omringend beschermde orchideevelden.
De beslissingen inzake ontwerp, productkeuze en bediening van de Beverentunnel vormen eveneens de basis voor de verdere uitwerking van de Vlaamse Tunnelrichtlijn, waarbij de grondslag tot het gebruik van producten/concepten met hoge energieprestaties en de economische reproduceerbaarheid voor de toekomstige tunnelrenovaties werd gelegd.
Criterium 2: Maatschappelijk karakter (3 punten)
Om de belangen van burgers zoveel mogelijk in acht te nemen moest de hinder tijdens de werken en veiligheid na de werken gerespecteerd worden. De Beverentunnel bevindt zich middenin de Antwerpse haven. De havenbedrijven in de directe en wijde omgeving ondervinden een impact van de werken. Om hinder maximaal te beperken werd er op voorhand doormiddel van een participatietraject samengewerkt met Voka ‑ Kamer van Koophandel Antwerpen‑Waasland en Alfaport-Voka en de rechtstreeks geïmpacteerde bedrijven. Hierbij werd vooral aandacht besteed aan de aanleg van de nieuwe omleidingsweg. Op basis van deze feedback werd er voorzien in een veilige en vlotte omleidingsweg in de onmiddellijke omgeving van de Beverentunnel: verdubbeling naar 2 rijstroken, tijdelijke afrit van de R2, omvormen van rotonde naar lichtengeregeld kruispunt, veilige passages ten hoogte van spooroverwegen, omleiding voor treinverkeer tijdens de spitsuren, sperring van scheepvaartverkeer tijdens de spitsuren, dynamische aanduiding van omleidingsroute afhankelijk van de stand van de sluisbruggen Kallo, aangepaste dienstuurregeling van de Waterbus.
Veiligheid is een van de belangrijkste focuspunten in dit project. We passen de tunnel aan op basis van de modernste veiligheidsstandaarden (EU-richtlijn tunnelveiligheid) opdat het risico tot ongevallen tot het minimum wordt beperkt, alsook dat de zelfredzaamheid en hulpverlening maximaal wordt gewaarborgd. Dit doen we door het gebruik van nieuwe en innovatieve technieken: LED-verlichting, dynamische vluchtwegverlichting, innovatieve AID camera’s, innovatieve luchtkwaliteitsmeters, calamiteitendoorsteek, GSM-versterkers, HF-systemen, hulppostkasten, ventilatoren, overdrukventilatie, bluswaterreservoir met drukverhogingsinstallatie … zijn slechts enkele voorbeelden van de nieuwe technieken die toegepast worden om de veiligheid te optimaliseren. Ook de structuur op zich wordt aan de nieuwste brandnormen (brandwerende panelen, brandwerend afdichten van openingen, vluchtweg als apart compartiment) alsook de evacuatie mogelijkheid voor iedereen (geen trappen/dorpels die vluchtweg bemoeilijken) aangepast.
Ook tijdens de werken vormt veiligheid een heel belangrijk focuspunt: via diverse overlegmomenten met de hulpdiensten en een digitaal informatieplatform om informatie over fasewissels en actuele evacuatiefiches uit te wisselen werden deze diensten steeds over de actuele situatie op de hoogte gehouden. De aanleg van een verbinding tussen een lokale weg (Beverse Dijk) en de R2, alsook de verbreding van de vluchtstrook en de aanleg van tijdelijke rijplaten achter NJ’s zorgde ervoor dat de hulpdiensten bij filevorming/calamiteiten steeds de tunnel in mum van tijd kunnen bereiken.
Tijdens de werken wordt de communicatie op de website/nieuwsbrieven ook steeds in het Engels en Frans opgesteld omwille van het internationale karakter van gebruikers van deze tunnel.
De tunnelmonden werden eveneens voorzien van een nieuw aerodynamisch architecturaal ontwerp, dat nauw aansluit met de huidige vormgeving, maar eveneens een knipoog vormt naar de vormgeving van de nabijgelegen Tijsmanstunnel (gebruik van koppelbalken tussen de vleugelmuren).
Criterium 3: Innovatie (2 punten)
De nieuwe tunnel is digitaal ontworpen met ‘BIM’: Building Information Modelling. Samen met alle partners bouwden we een virtuele tunnel. We werken samen in een digitale omgeving om de tunnel van de toekomst te realiseren. Dankzij BIM organiseren we de werken efficiënt en beperken we de hinder zo veel mogelijk. Zo staan we weer een stap dichter bij veilig verkeer voor alle weggebruikers. Ook de toepassing van een Digital Twin is bij deze renovatie een innovatief concept, waarbij verkeersoperatoren en hulpdiensten reeds tijdens de renovatiewerken reeds in het opleidings/trainings/oefeningstraject opgenomen worden.
In de tunnel worden ook de nieuwste tunneltechnieken gebruikt. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van innovatieve AID-camera’s, die mbv AI het probleem van huidige AID’s (die geen onderscheid maken tussen file en stilstand door calamiteit) kunnen vermijden door voertuigen over verschillende beelden en camera’s te volgen en hier foutmeldingen volledig weg te filteren.
Eveneens is het bedienings, besturings- en bewakingssysteem van de tunnel innovatief: meer bepaald wordt via signalen door de technieken en het glasvezelnetwerk naar het Verkeerscentrum via een wisselwerking tussen het SCADA-platform IRIS en de PLC’s in de tunnel een autonome sequentie van handelingen (verkeerslicht rood, verlichting 100%, omroep in werking, bluswater op volle druk, ventilatie aan,…) opgestart zodat de tunnel automatisch in evacuatiestatus wordt gebracht.
Vertrekkende van het reeds bestaande gedetailleerde 3D-model van de bestaande toestand, werd het ontwerp geoptimaliseerd en op voorhand al virtueel ingepast in de bestaande infrastructuur. Tijdens de uitvoering van de werken wordt systematisch gedetailleerde asset data verzameld van de nieuw geplaatste infrastructuur, zodat op het einde een gedetailleerd as-built-model beschikbaar is. Dit alles conform de MOW OTL-datastandaard. Zo bekomen we na de werken een bijgewerkte Digital Twin van de tunnel, klaar voor het dagelijks beheer, maar bv. ook voor virtuele rampenoefeningen.
Vernieuwing en innovatie is ook terug te vinden in volgende vernieuwingen: De vluchtdeuren en vluchtgangen worden gerenoveerd. In geval van nood kunnen tunnelgebruikers via de vluchtdeuren de vluchtgang of -koker bereiken. Die leidt naar een veilige verzamelplaats buiten de tunnel. Vernieuwing van de ventilatoren (dwarsventilatie) zorgt ervoor dat er met voldoende snelheid lucht in de tunnel geblazen wordt. Zo voeren we in geval van brand de rook uit de tunnel vluchtweg wordt steeds aangegeven door groene pijlen. Ook werden er hulppostkasten type A en type C geplaatst voor wanneer er brand ontstaat. In de grote hulppostkast van type A zit een draagbare brandblusser en een telefoon waarmee je in geval van incidenten rechtstreeks contact kan opnemen met het Vlaams Verkeerscentrum. De kast heeft ook stopcontacten en een ingebouwd systeem dat bevriezing tegengaat. In de kleinere hulppostkast van type C zit een draagbare brandblusser en telefoon. Ook gaan bij ernstige incidenten, zoals bij brand, de verkeerslichten en slagbomen automatisch de tunnel afsluiten voor inkomend verkeer. Zo wordt voorkomen dat er meer weggebruikers betrokken raken bij de incidenten. Er wordt ook een calamiteitendoorsteek voorzien. De calamiteitendoorsteek is een deel van de vangrail buiten de tunnel die makkelijk kan worden geopend voor de hulpdiensten, zodat ze sneller ter plaatse kunnen zijn. Het Astrid-systeem, het communicatiesysteem van de hulpdiensten, wordt na de renovatie ook in de tunnel ondersteund.
Om de communicatie binnen de tunnel te verbeteren voor bestuurders werden er ook gsm-versterkers en een HF-systeem geplaatst. De gsm-versterker zorgt ervoor dat er een gsm-signaal in de tunnel is terwijl een HF-systeem ervoor zorgt dat er radiosignalen tot in de tunnel raken. Via deze laatste weg kan het Vlaams Verkeerscentrum chauffeurs toespreken via de radio.
Ook worden er signalisatieborden (of ook wel VMS’en – Variable Message Signs – genaamd) boven de snelweg geplaatst. Deze geven de snelheidsbeperking aan of tonen met een rood kruis welke rijstrook buiten gebruik is. In geval van incidenten worden de rijstroken richting de tunnel afgekruist en een alternatieve route wordt uitgezet door het Vlaams Verkeerscentrum.
Tenslotte werd tijdens het ontwerp eveneens gebruikgemaakt van satellietbeelden (geotechniek) om te achterhalen of de grond/toeritten naar boven kwamen, dan wel of de gesloten tunnelmoten aan het zetten waren.
Innovatie is niet enkel te vinden in de vorm van tastbare eindproducten, maar ook in het gehele productieproces
