Het Provinciaal Hof in Brugge heeft een ingrijpende restauratie en renovatie ondergaan, waardoor het historische gebouw nu toegankelijk is voor iedereen en is getransformeerd tot een open huis voor zowel West-Vlamingen als bezoekers.
Het iconische neogotische pand op de markt van Brugge kreeg door het project een nieuwe, veelzijdige functie. De focus lag hierbij zowel op de restauratie van het erfgoed als de toevoeging van moderne, inclusieve voorzieningen die van het gebouw niet alleen een plek van ontmoeting, maar ook een functionele en toegankelijke ruimte voor diverse doelgroepen maakt.
De lat voor het Provinciaal Hof lag steeds op het allerhoogste niveau. Dit zowel op vlak van erfgoed, integrale toegankelijkheid, kwaliteit als respect voor de omgeving en milieu.
Om aan deze ambitie te voldoen werden de diverse ingrepen en ontwerpkeuzes steeds uitgebreid afgewogen.
Een duidelijk masterplan waar alle functies en circulatiestromen een plaats krijgen werd opgebouwd op rond de bestaande structuur van het gebouw.
Een juiste plek voor het sanitair (in de kelders maar dicht bij het onthaal), een vlot bereikbare cateringvleugel (langs de koer voor het laden en lossen), een afsluitbare maar vlot toegankelijke shop (aan de inkom, met een link naar de Markt) en een centrale inkombalie in het hart van de benedenverdieping.
De ingrepen op vlak van erfgoed werden gedetailleerd voorbereid, geadviseerd en besproken met alle partijen. Dit met respect voor erfgoed maar met een open blik naar oplossingen.
Getuige hiervan zijn onder andere:
- de bijkomende opening (voor de lift) in de gevel die minutieus werd ingetekend;
- de historische deuren die brandwerend en/of akoestisch dempend konden gemaakt worden;
- de inplanting van de dienstlift, de trap naar kelderniveau evenals de verlening van de monumentale trap als vluchtweg. Die zich onderscheiden van het originele bouwwerk maar perfect geïntegreerd zijn.
De toevoegingen en esthetische keuzes leggen steeds een link naar het verleden maar brengen het gebouw op een hedendaags niveau. De terrazzovloer, waarin 136.000 glasbrokjes verwerkt zijn, verwijst naar de iconische glas-in-loodramen en is een prachtig voorbeeld van hoe moderne elementen harmonieus integreren met de erfgoedwaarde van het gebouw.
De keuzes voor led-verlichting en relighting van de bestaande (gerestaureerde) lusters maken het mogelijk om afgestemd op het gebruik van de ruimtes aan energiebesparing te doen. De keuze om de stookplaats terug te brengen naar de originele locatie maakt de energiestromen helder en anticipeert op het toekomstig warmtenet van de Stad Brugge.
Voor wat betreft toegankelijkheid getuigt de changing place en het M++ label dat in de pipeline zit dat ook hier het hoogste ambitieniveau werd nagestreefd.
Criterium 1: Technische kwaliteit (4 punten)
Gedurende het gehele ontwerp- en uitvoeringsproces waren gespecialiseerde ambachten vereist, variërend van steenkappers en schrijnwerkers tot glas- en metaalrestaurateurs. De uitvoerende partijen werden zorgvuldig geselecteerd op basis van hun expertise en vaardigheden.
In voorstudie werden stratigrafieën uitgevoerd om de originele kleurzettingen van het Provinciaal Hof te achterhalen. De bevindingen hieruit werden meegenomen in de kleurkeuzes voor de schilderwerken.
De historische deuren werden brandwerend/akoestisch gemaakt met maximaal hergebruik van origineel materiaal. Daartoe werden deurpanelen (op bepaalde plaatsen maximaal 1cm dik) met succes doormidden gehalveerd om te hergebruiken op een branddeur.
Het historisch meubilair dat mee werd ontworpen en uitgevoerd onder supervisie van architect Delacenserie werd onder handen genomen door meubelrestaurateurs. Dit om de schadebeelden die hier en daar optraden te remediëren en het meubilair verder functioneel in te zetten doorheen het gebouw.
Oude witstenen portieken werden aangepast en hergebruikt waar een lifkoker in de bestaande gebouwstructuur ingepast moest worden.
Na het aanbrengen van vuurvaste bekleding op de draagstructuur en verdere compartimentering was het een evidente keuze om maximaal de originele eiken vloerdelen te hergebruiken.
Terrazzo als historische techniek werd gebruikt om een nieuwe hedendaagse vloerbekleding te creëren met een verwijzing naar het verleden zowel in techniek als in esthetiek door toevoeging van de vele glaselementen die verwijzen naar de glas-in-loodramen.
Omdat beelden hier zoveel meer vertellen dan woorden verwijzen we naar de foto’s in bijlage.
Criterium 2: Architecturale kwaliteit (3 punten)
Het project bevindt zich op de Markt van Brugge, een locatie van grote historische en sociaal-economische waarde.
Door de eerder vermeldde intensieve voortrajecten met alle partijen werd een breed gedragen project gerealiseerd:
- niet enkel de adviesverleners voor wat betreft erfgoed OE-Vlaanderen, OE-Brugge, MoWa West-Vlaanderen werden betrokken;
- ook de directe omgeving, buren werden tijdens het project en nog steeds tijdens exploitatie betrokken om waar mogelijk elkaar te versterken;
- ook de bredere samenleving werd uitgenodigd in een participatief traject wat helpt het gebouw inhoudelijk in te vullen.
Het hoge ambitieniveau en de vele functies die het bestuur voor ogen had met het gebouw zijn ten volle gerealiseerd. Het Provinciaal Hof is gerenoveerd en herbestemd als een Open Huis en het Huis van de West-Vlaming. Het gebouw is een toegankelijk uithangbord van de provincie, dagelijks open voor inwoners, bezoekers en toeristen.
De drie hoofdfuncties van het Provinciaal Hof zijn:
- Erfgoedlocatie: Bezoekers ontdekken de neogotische pracht van het gebouw via vrij bezoek, audiotours of rondleidingen met gidsen in diverse talen. Educatieve programma’s en interactieve kiosken bieden extra verdieping over de geschiedenis en architectuur.
- Congressen en events (MICE) : Het Provinciaal Hof is een erkende ‘Flanders Heritage Venue’ en beschikt over zalen voor vergaderingen en congressen, variërend van kleine groepen tot 230 personen. Historische interieurs zijn in ere hersteld en bieden moderne faciliteiten.
- Huis van de West-Vlaming: Op de benedenverdieping vindt men een onthaalruimte, interactieve maquette en informatie over West-Vlaanderen. In de ‘Wunderkammer’ en het Forum staat de beleving van de provincie centraal, met thema’s als feestcultuur en regionale objecten.
Het gebouw heeft ook een horecapunt, geëxploiteerd door de sociale economie, en een shop met West-Vlaamse streekproducten en merchandising. Met gratis toegang en een warm welkom wordt het Provinciaal Hof een inspirerende ontmoetingsplek voor iedereen.
Criterium 3: Het publieke en maatschappelijke karakter van het project (3 punten)
Het Provinciaal Hof is zes dagen per week gratis toegankelijk voor iedereen, op een volledig integraal toegankelijke manier. Elk aspect van het project en de exploitatie werd begeleid door experts in toegankelijkheid.
Het erfgoedverhaal wordt op multimediale manier gebracht zodat elke individuele bezoeker ongeacht zijn achtergrond of beperkingen het Provinciaal Hof kan beleven. Voor groepsbzoek is er een uitgebreid aanbod aan rondleidingen en andere activiteiten.
Dit resulteerde naast het Flanders Heritage Venue label ook in het M++-label voor wat betreft de MICE-functie. Dit label bestaat uit 3 niveaus en garandeert aan organisatoren van meetings en congressen dat gebouw en dienstverlening toegankelijk zijn voor iedereen. Het bevat niet alleen criteria voor rolstoelgebruikers, maar ook voor mensen met een auditieve of visuele beperking.
Als huis van en voor de West-Vlaming wordt het gebouw open gezet voor iedereen, dit ook bijvoorbeeld als studeerruimte voor studenten.
Een mooi voorbeeld van het open en toegankelijk karakter van het Provinciaal Hof is de uitbating van het Hofpunt, het cateringpunt van het Provinciaal Hof. De uitbating gebeurt door een bedrijf in de sociale economie. Een samenwerking met maatwerkbedrijven zal immer, aldus curator Wim Opbrouck, het Provinciaal Hof de gouden glans geven van medemenselijkheid generositeit en duurzaamheid.
Het Provinciaal Hof heeft zich ontwikkeld tot een plek waar kennis en ervaringen worden gedeeld. Tijdens het project zijn er aanzienlijke inspanningen geleverd om burgers te integreren, opleidingen te bieden en werkgelegenheid te creëren. Dit erfgoedgebouw fungeert nu als een inspiratieplek waar bezoekers, zowel individueel als in groepen, kunnen leren over de rijke geschiedenis en cultuur van West-Vlaanderen. Door middel van diverse rondleidingen, educatieve pakketten en creatieve workshops worden unieke verhalen en vaardigheden gedeeld met een breed publiek. De betrokkenheid van gediplomeerde gidsen en vrijwilligers versterkt de impact van deze initiatieven, waardoor het Provinciaal Hof niet alleen een toeristische trekpleister is, maar ook een waardevolle bron van educatie en gemeenschapsgroei.
