Projectomschrijving
De uitdaging:
De Hasseltse Kanaalkom was vroeger een centrum van bedrijvigheid door de gelatinefabriek, het slachthuis en de gasfabriek. Vandaag bruist de site nog steeds, maar maakte de fabrieksomgeving plaats voor gezellige winkels, terrasjes en banken met zicht op het water langs de Blauwe Boulevard.
De afgelopen jaren werden de oostkade en de westkade van de Kanaalkom in Hasselt verlaagd en vernieuwd. De kop van de Kanaalkom vormt het sluitstuk van dit herontwikkelingsproject om de haven met zijn industriële grondslag om te vormen tot een groene ontmoetingsplek. De kop was tot heden een verloren hoek waar auto’s op beton konden parkeren. De aansluiting met de stad was ver zoek, niet alleen door het weinig aantrekkelijke grijze kader, maar ook door het hoogteverschil tussen stad en water. Een uitdaging die Arcadis in opdracht van de Stad Hasselt en De Vlaamse Waterweg en samen met haar partners Hoogmartens en HYE aanging.
De oplossing:
Een eerste stap in dit project was het verlagen van de kade tot hetzelfde niveau als de aangrenzende zones. Dit creëert een maximaal contact met het water. De betonnen parking werd volledig opgebroken en vervangen door een grashelling verweven met zitbanken en een speelelement voor kinderen. Door het hoogteverschil van zo’n 4 meter, geeft deze groene talud als een amfitheater uitzicht op de vernieuwde jachthaven. Op de helling loopt een voet- en fietspad dat verbonden is met de fietsenparking onder de parking Blauwe Boulevard. Ook de betonnen keerwand aan de Kempische Kaai werd grotendeels afgebroken en vervangen door een grashelling.
Tussen de grashelling en de Gelatineboulevard maakt een asymmetrische trappenpartij, ontworpen door Creneau, de link met de kade en het verbindingsplein. Onder deze trappen bevinden zich regenwaterputten om de omliggende bomen op een duurzame manier van water te voorzien. Het watergedeelte aan de kop werd volledig vrijgemaakt in functie van sportieve en culturele events. Op de kade aan de voet van de grashelling ontwierp de stad Hasselt een kiosk met groendak voor kleine evenementen of concerten. Het clubhuis van de jachthaven werd op het water geplaatst en dichter bij de bootjes zodat er op de kade meer plaats vrijkomt voor de zachte weggebruikers en evenementen.
De impact:
Over de hele werfzone werd veel extra groen aangelegd met nieuwe bomen, plantvakken en veldbloemen. In totaal werd zo’n 1400 m2 onthard. De kop van de Kanaalkom was lang de missing link tussen de stad en de al vernieuwde Blauwe Boulevard. Door het contact met het water te herstellen en de betonnen parking in te richten als groen amfitheater is de kop nu een aantrekkelijke toegang tot de stad waar mensen kunnen ontmoeten, beleven en ontspannen. De werken gingen van start in augustus 2022 en begin juli 2023 werd de vernieuwde kop officieel geopend.
Duurzaamheid
De kop van de Kanaalkom was lang een grijze verloederde zone. Deze werd volledig opgebroken en heraangelegd met grashellingen, grote bomen en verschillende plantzones die de site een nieuw groen karakter geven. In totaal werd maar liefst 1400 m2 onthard.
In een hedendaags ontwerp kunnen maatregelen voor opvang van regenwater niet ontbreken. Via de daken en dankzij de grashelling wordt het water gerecupereerd en opgeslagen in de regenwaterputten (met een volume van > 210.000 L) onder de asymmetrische trappenpartij. Dat water wordt gebruikt om de bomen op de Blauwe Boulevard te bevloeien die boven op een ondergrondse parking werden aangelegd. De kiosk kreeg een groendak en aan de zijkant van de trappenpartij zorgen bloembakken tegen de keermuur trapsgewijs voor reliëf en een frisgroen uitzicht. Voetgangers en fietsers worden vanuit de stad uitgenodigd om via het nieuw aangelegde fietspad de kanaalzone te bezoeken. Door een ontmoetingsruimte te ontwikkelen vlak bij het water, kunnen inwoners en bezoekers van Hasselt er in de zomer de nodige verkoeling vinden. Uiteraard niet om te zwemmen, maar omdat water als natuurlijk airco de lucht in de omgeving afkoelt.
Maatschappelijk karakter
De volledige Kanaalkom werd ontworpen en aangelegd ten behoeve van de inwoners en bezoekers van de stad en de kop is het uithangbord met vanuit het centrum een prachtig uitzicht op het water en de bootjes.
De kiosk aan de voet van de grashelling brengt mensen samen om te genieten van optredens of kleine evenementen die de lokale gemeenschap versterken. Zo kunnen bijvoorbeeld dj’s, stadsdichters en andere lokale artiesten hun kunsten hier tentoonspreiden. Daar waar een betonnen keerwand technisch nog noodzakelijk is, werd deze opgevrolijkt met een muurtekening van de Belgische kunstenaar Jellyfish (Patrick Croes).
Kinderen kunnen zich uitleven in de aangelegde speelzone op de grashelling met glijbaan terwijl hun ouders in het gras of op een bankje gezellig kunnen keuvelen, of genieten op één van de vele terrasjes aan de Blauwe Boulevard.
De Kanaalkom streeft naar inclusiviteit door middel van goede toegankelijkheid. Er zijn hellingbanen en een lift voorzien, zodat mensen met een rolstoel of kinderwagen gemakkelijk van het kadegebied naar boven kunnen en omgekeerd. De blindegeleidetegels zorgen ervoor dat iedereen veilig de trap kan gebruiken.
Innovatie
Het herontwikkelingsproject van de kop van de Kanaalkom in Hasselt getuigt van een vooruitstrevende visie van de stad, waarbij de voormalige grijze site is omgevormd tot een innovatieve ontmoetingsplek die ruimte biedt voor een nieuwe vorm van economie. Het project onderscheidt zich door het concept van “leven met het water”, in plaats van het te verstoppen, wat resulteert in een vernieuwende aanpak. Bovendien is het project tot stand gekomen door nauwe samenwerking met diverse stakeholders, waaronder bewoners, horeca- en retail uitbaters en vzw Hyac, wat bijdraagt aan het innovatieve en inclusieve karakter van de herontwikkeling. Zo wordt het regenwater opgevangen van de publieke domeinen, maar ook van de private ontwikkelingen rondom.
