Projectomschrijving
De voormalige pier van Blankenberge, bestaande uit een landhoofd, wandelweg (gangway) en kopgebouw, werd gebouwd in 1933 naar een ontwerp van Jules Soete en ter vervanging van de oorspronkelijke gietijzeren en houten pier uit 1893 die deels was vernield in WO I. De wandelweg werd opgetrokken in beton en steekt 350 meter ver in de Noordzee. Voor het landhoofd werd de bestaande sokkel herbruikt waarop nieuwe windschermen en paviljoenen werden geplaatst.
De wandelweg kampte echter reeds kort na de bouw met problemen zoals betonrot. Zo werd reeds plaatselijk de vloer ondersteund door bergen zand omwille van veiligheidsredenen en werden tijdens diverse herstellingscampagnes bijkomende lagen beton aangebracht om de roestende wapening te beschermen.
Het kopgebouw werd in 2004 gerestaureerd.
In 2013 kreeg B-juxta de opdracht om het beheersplan en het restauratiedossier voor de gangway op te stellen, inclusief de windschermen en de paviljoenen op het landhoofd. Onderzoek van de betonnen structuren van de gangway gaf echter aan dat duurzaam herstel niet meer mogelijk was en er werd na veel overwegingen overgegaan tot de optie reconstructie ipv restauratie. Deze beslissing gaf enerzijds de opportuniteit om te werken met beton en wapening dat beter afgestemd is op het zeeklimaat, en anderzijds kon de oorspronkelijke vormgeving van de betonnen elementen gerespecteerd worden, iets wat gedurende de diverse herstellingscampagnes een stuk was verloren gegaan.
De huidige, nieuwe uitvoering oogt strak en slank en wijkt minimaal af van het oorspronkelijke model uit 1933. De hele gangway werd uitgevoerd in wit/lichtgrijze beton en afgewerkt met zwart-bruine accenten. Tijdens de werkzaamheden werd er een dubbele dam rond de pier opgetrokken, waardoor enerzijds de bouwzone droog werd gezet en anderzijds het hoofdvolume via de tijdelijke toegangswegen op de dam te allen tijde bereikbaar bleef.
Technische kwaliteit
Bij aanvang van het dossier werd een uitgebreid historisch onderzoek uitgevoerd waarbij zowel plannen als fotomateriaal grondig werden geanalyseerd. De evolutie van de pier werd daarna op een tijdslijn en planmatig in kaart gebracht.
De diagnose van de toestand van de pier werd eveneens uitgebreid onderzocht en beschreven, en bijkomend materiaal-technisch onderzoek werd uitgevoerd om de mogelijke restauratieopties te evalueren. Hieruit bleek dat het herstellen van de betonnen wandelweg geen optie meer was gezien de verregaande corrosie van de wapening en de degradatie van het beton. Na uitgebreid overleg met het Agentschap Onroerend Erfgoed werd beslist om enkel het landhoofd te restaureren en de wandelweg te reconstrueren.
Voor de reconstructie van de wandelweg werd de in 1933 toegepaste techniek hernomen, namelijk een uitvoering in gewapend beton. Gezien echter enerzijds de problematiek van het betonrot en anderzijds de hedendaagse kennis van het gebruik van gewapend beton in zeeklimaat, werd geopteerd voor een wapening in inox in plaats van ijzer en werd ook een betonsamenstelling gekozen aangepast aan de omgeving. Door het kiezen voor deze technisch verbeterde uitvoering kon bovendien de maatvoering uit 1933 worden aangehouden en is sprake van een nagenoeg exacte reconstructie.
Uit het historisch en materiaal-technisch onderzoek was bovendien gebleken dat de oorspronkelijke gietijzeren schroefpalen, afkomstig van de allereerste pier uit 1893, herbruikt waren in de betonnen constructie uit 1933. Bij de huidige reconstructie werden deze palen terug vrijgelegd en opnieuw ingegoten in de nieuwe kolommen.
Voor het landhoofd werd gekozen voor een restauratie van de bestaande natuurstenen sokkel en betonnen windschermen. Hier werden onder andere de nodige eigentijdse betonherstelmortels en coatings toegepast in functie van het maximaal behoud van de bestaande structuur, en werden de betonnen portieken in de sokkel vernieuwd door nieuwe betonnen elementen.
Alle houten schrijnwerk van zowel de wandelweg als het landhoofd werd vernieuwd naar oorspronkelijk model, waarvan er plannen waren teruggevonden uit 1933. Echter werd ook hier, cfr het gewapend beton, gekozen voor een identiek uitzicht maar met meer geschikte materialen naar duurzaamheid: ipv eik werd geopteerd voor geacelyteerd grenen.
Architecturale kwaliteit
De pier maakt sedert eind 19de eeuw deel uit van de dijk en het strand. Hiervan getuigen de vele postkaarten van Blankenberge waarop deze constructie zeer vaak terug te vinden is.
De degradatie van de betonnen wandelweg was echter reeds lang een doorn in het oog, en het was de intentie van Stad Blankenberge om deze samen met het landhoofd te hervalideren en de toekomst ervan terug veilig te stellen voor tientallen jaren.
Er werd teruggegaan naar de toestand zoals de constructie oorspronkelijk werd ontworpen. De – voor alle duidelijkheid noodzakelijke – oplapwerken die werden uitgevoerd gedurende de voorbije jaren verstoorden namelijk zeer ernstig het oorspronkelijke ontwerp: van de oorspronkelijke slanke balken en kolommen bleef niet meer over. De huidige constructie heeft terug de oorspronkelijke dimensies en de architecturale kwaliteit van het ontwerp uit 1833.
Het publieke en maatschappelijke karakter van het project
Het landhoofd en de gangway zijn – met uitzondering van de kleine paviljoenen op het landhoofd – volledig publiek toegankelijk (gratis), te voet en met de fiets. Er zijn enkel zachte hellingen waardoor het ook voor rolstoelgebruikers en andersvaliden mogelijk is om zich over de volledige gangway te bewegen. Enkel bij stormweer worden, omwille van de veiligheid, de poorten aan het begin van de gangway gesloten. Het landhoofd is ten allen tijde vrij toegankelijk.
De paviljoenen aan de kant van de zeedijk worden gebruikt door de stad Blankenberge voor enerzijds tentoonstellingen of andere publieke functies, en anderzijds is hier openbaar sanitair in ondergebracht. Het strand loopt onder de gangway door.
Zowel op het landhoofd als op de wandelweg zijn er zitbanken aanwezig, zoals ook het geval was bij de oorspronkelijke constructie.
Tijdens de werken werden in een paviljoen aan de zeedijk foto’s gepresenteerd van zowel vroeger als de werken in uitvoering. Ook de stadsgidsen nemen de pier mee in hun gidsbeurten.
