Duurzaam stadhuis van Roeselare

Projectomschrijving

Stad Roeselare bouwt aan een nieuw stadhuis, dat het meest duurzame stadhuis van Vlaanderen zal zijn. Tegen de zomer van 2024 opent in het hart van de stad, op de Grote Markt, een modern en open huis waarop elke Roeselarenaar fier kan zijn.
Vóór de bouw van het stadhuis waren de inwoners van Roeselare duidelijk over hun verwachtingen. Het moest een toegankelijk en duurzaam huis mét groen worden. Bovendien moesten het historische stadhuis, het belfort en al het aanwezige erfgoed naadloos aansluiten op de nieuwbouw. Zo blijft het vernieuwde stadhuis een herkenbaar baken in het stadscentrum.

De ambities van Stad Roeselare waren in 2019 duidelijk: het stadhuis wordt een huis voor de toekomst. Dat betekent concreet: slim ontwerpen, circulair slopen én bouwen en investeren in duurzame materialen en energiezuinige technieken. Door deze doordachte keuzes dalen de energiekosten van water en elektriciteit fors en denken we aan de toekomst en het klimaat.

Vier jaar later rendeert die keuze des te meer. Het tussentijdse rapport door BREEAM, een internationaal duurzaamheidskeurmerk, bewijst dat. Het stadhuis ligt nog altijd mooi op koers naar het ‘excellent-label’, een niveau dat maar enkele openbare gebouwen in Vlaanderen behalen. Voeg daar alle inspanningen aan toe die Roeselare leverde tijdens de circulaire sloop, dat maakt het nieuwe Roeselaarse stadhuis zonder enige twijfel het meest duurzame van Vlaanderen.

Bijdrage aan duurzaamheid

Duurzaam slopen, bouwen en renoveren

Stad Roeselare toont een sterk engagement op het vlak van duurzaamheid, klimaat en energie. Dat engagement, de klimaatswitch, zit onder meer volledig vervat in het toonaangevende stadhuisproject dankzij enkele weloverwogen keuzes. Het bouwteam van B-architecten, Bressers Erfgoed, Arcadis en Arne Deruyter tekenden samen het ontwerp, dat in 2024 resulteert in een nieuw duurzaam stadhuis. Bovendien moet het nieuwe stadhuis het BREEAM duurzaamheidslabel ‘Excellent’ halen, een duurzaamheidskeurmerk voor gebouwen met minimale milieu-impact. Bouwaannemer Algemene bouw Maes nv en het projectteam van het stadhuis zijn goed op weg om dat label te halen.

Over de bouw en de renovatie:

• In de loop van 2024 opent het nieuwe stadhuis, met de iconische ingang (opnieuw) op de Grote Markt.
• De verouderde en energieslurpende gebouwen van het ‘oude’ stadhuis maken plaats voor een duurzaam en toegankelijk huis voor Roeselarenaars, bestuur en stadsmedewerkers, met groendaken én zonnepanelen.
• Als onroerend erfgoedstad renoveert Roeselare het historische stadhuis, belfort en waardevolle gevels in de Zuidstraat.
• De stadshuissite was over de jaren heen een onoverzichtelijk kluwen van panden geworden. Die versnippering maakt in 2024 ruimte voor een binnentuin, een groene impuls in de binnenstad.

Duurzaamheid is de rode draad in het ontwerp en de bouw, maar het begon zelfs al tijdens de sloop?
Tijdens de sloop toonde Roeselare zich al als een voorbeeld van duurzaamheid. Zo voerde de sloopaannemer puin af per boot. Met dit initiatief over het water haalde Roeselare vele vrachtwagens van de weg.

Een tweede initiatief tijdens de sloop was de recuperatie van materialen. Alles wat kon gerecupereerd worden uit de oude gebouwen van het stadhuis, kreeg een tweede leven. Zo haalden meer dan vijftig scholen en verenigingen meubels, radiatoren en verlichtingselementen uit de gebouwen van het oude stadhuis. Ook in andere gebouwen van Stad Roeselare kregen spullen een tweede leven. Zo verhuisde een koelgroep uit het stadhuis naar de Expo Schiervelde. De traditionele tl-verlichting in de klasjes van de basisschool De Octopus werd vervangen door gerecupereerde ledverlichting. Bovendien nam de sloopaannemer tijdens de eerste sloopfase alle bouwmaterialen weg die hergebruikt kunnen worden (zoals vloeren en leien), onder andere in het nieuwe stadhuis. 99,5 procent van de 9 miljoen kilo sloopafval kreeg een nieuwe bestemming. Dan denken we niet alleen aan steenpuin, maar ook aan lood, zink, kabels, staal, gipskarton die elders verwerkt worden. Zo kon dit project al meteen vanaf de sloopfase, op korte termijn, een meerwaarde realiseren voor haar stakeholders.

De inzet op duurzaamheid binnen het stadhuis is ook goed meetbaar. In cijfers komt dit op het volgende neer:

• In een ecologische nieuwbouw dalen de energiekosten met 70 procent. Dat is met de huidige energieprijzen nodig. De jaarprijs voor de nutsvoorzieningen in de oude panden ging in 2022 gestegen zijn van 200 000 naar 700 000 euro.
• Het nieuwe stadhuis spaart 1 miljoen liter drinkbaar water per jaar uit, omdat het gebouw op een slimme manier regenwater recupereert voor sanitair en poetsen. Ook het groendak vangt water op voor de tuin.
• In de kelder zitten buffers die bij wateroverlast regen opvangen om de riolen te sparen. Deze buffertanks hebben een capaciteit van de regenwaterputten van 20 gezinnen.
• Het nieuwe stadhuis gebruikt warmte uit Roeselare om te verwarmen én te koelen. Verwarmen gebeurt volledig door het Roeselaarse warmtenet (dat uit de verbrandingsoven van MIROM komt). Hiermee spaart het stadhuis een volledige stookcentrale uit. Door innovatieve technologie koelen we ook voor 80 procent met het warmtenet!

Eens het stadhuis open en draaiende is, kunnen er geleerde lessen opgesteld en gedeeld worden. Andere overheidsorganisaties en private organisaties kunnen daarna met onze geleerde lessen aan de slag gaan, wanneer zij van plan zijn om gebouwen duurzaam te renoveren. In die zin is het project dus zeker ook reproduceerbaar. Vanuit de Stad wordt nu al een grote interesse opgemerkt vanuit diverse partijen voor dit duurzaamste stadhuis van Vlaanderen.

De impact op de burgers

De bouw van het stadhuis is een impactvol project, voor bewoners rondom, voor passanten en voor medewerkers en het beleid. Van bij het begin was het duidelijk dat het stadhuis een huis van mensen, en niet enkel van stenen, moest worden. Van de sloop tot de bouwfase, tot de opening in 2024: het stadhuis van Roeselare is 'r voor de Roeselarenaar. Dat betekende voor het stadshuisproject: maximaal de Roeselarenaar en medewerker betrekken vooraf, en maximaal de Roeselarenaar /medewerker informeren tijdens. Zo werden heel wat acties op poten gezet om dit ook effectief te realiseren.

Een overzicht:

• Voor het stadhuisproject van start ging, zette Stad Roeselare een participatieproject op bij Roeselarenaars en bij medewerkers. Dit resulteerde in een duidelijke visie, die een handige leidraad vormt voor elke beslissing doorheen het project. Een groep burgers en medewerkers mocht ook mee in de jury zitten om mee te beslissen over het ontwerp.
• Een kerngroep werd samengesteld met betrokken burgers, medewerkers en stakeholders. Bij elk groot moment doorheen het project wordt deze groep geconsulteerd en betrokken, intussen al 4 jaar.
• Voor de sloop, toen de 'oude' stadsgebouwen leeg stonden, ging uitzonderlijk de afstudeerexpo van de stedelijke academie door in het stadhuis. Enkele duizenden bezoekers liepen een laatste keer doorheen het stadhuis. Hobbyfotografen gingen ook nog eens op pad om de 'unieke' laatste foto's te nemen van het stadhuis. Daarnaast werden er ook speurtochten opgezet in het stadhuis voor speurhonden in opleiding. Op die manier kon zelfs het lege stadhuis toch nog voor diverse groepen in de samenleving een meerwaarde vormen.
• Verenigingen en scholen konden tijdens de circulaire sloop materiaal ophalen uit het 'oude' stadhuis. Ze reageerden massaal: meer dan 50 verenigingen en scholen haalden keukens, radiatoren, stoelen, bureaus, … op.
• Het toekomstige stadhuis vormt de werkplek van vele collega's #VANRSL. Vooraf konden zij hun mening kwijt over het stadhuis in het participatieproject. Ook tijdens de bouw tellen hun stemmen, want een gezond kantoor van de toekomst hecht veel belang aan het welzijn van de mensen die in het gebouw werken. Zo tekenden de 300 medewerkers van de Stad zelf uit hoe hun nieuwe werkplek er uit zal zien in een intensief participatietraject per team.
• Qua communicatie: als stad op mensenmaat gelooft Stad Roeselare sterk in een communicatiebeleid dat vertrekt vanuit mensen en wil op basis van hun behoeftes een stad ontwikkelen die qua beleving en ervaring zo goed mogelijk is. Ook op het gebied van communicatie wil de stad de mens centraal zetten en in functie van de noden en behoeftes de juiste boodschap en troef communiceren (op het juiste moment).

Dat betekent heel concreet dat wij consequent communiceren over het stadhuisproject. Dat doen we doorlopend via de website en sociale media, via het stadsmagazine, via podcasts en nieuwsbrieven, maar erg geregeld vieren we belangrijke momenten. Dat doen we niet alleen, maar samen met de buurt, met de omliggende handelaars, met de medewerkers. Op zo'n moment werken we een extra communicatieplan uit (met persacties, bewonersbrieven, socialemediacampagnes, …).

Zo bereikt onze communicatie niet alleen de mensen, maar verbinden we hen ook met hun toekomstige stadhuis. Enkele voorbeelden:

• De werfomheining bevat de namen van Roeselarenaars.
• De eerstesteenlegging: samen met buurtbewoners en juryleden metsten het college van burgemeester en schepenen en het ontwerpteam en aannemer de symbolische eerste steen. Een heel bijzondere eerstesteenlegging, met stenen van het oorspronkelijke middeleeuwse belfort op de Grote Markt. Zo legden we de link tussen de rijke geschiedenis van de stad en het stadhuis en luiden we tegelijk samen met de buurt een nieuw tijdperk in.
• We stopten onder het toekomstige 'atrium' een tijdscapsule met artefacten voor de toekomst. De Roeselarenaars konden zelf stemmen wat daarin zou zitten.
• Op Openwervendag 2023 verwelkomden we 1 250 bezoekers, die een rondleiding op maat konden volgen, en uitleg kregen over hun toekomstige, duurzame stadhuis.
• Intussen verwelkomden we vele groepen op de werf voor toelichtingen, van de gidsenkring tot VDAB-cursisten, van het VTI tot medewerkers van de Stad.

Op vandaag fungeert de bouwsite dus vooral een immense leerplek voor bv. studenten (cf. toelichting aan het VTI). Zij komen langs om toelichting te krijgen over de werf, de gekozen materialen, etc. In de toekomst zal het dus dienen als een open en toegankelijk duurzaam stadhuis voor elke Roeselarenaar (burger, verenging, ondernemer,…). De binnentuin levert hier een extra rustoase in de stadskern op. Zo kunnen omwonenden een nieuwe groene plek ervaren. Dit zal in de toekomst ook meer zorgen voor ontmoeting in de stadskern zelf. Het stadhuis wordt daarmee niet enkel een plek meer waar burgers 'moeten' zijn, maar ook waar ze zullen willen zijn.
Op dat elan gaan we ook de komende tijd verder, richting opening in 2024, wanneer we het huis van de Roeselarenaar openen, uiteraard samen met de Roeselarenaar.