Projectomschrijving
De Vlaamse Onderwijsinspectie (VOI) heeft een lange traditie in het ontsluiten van data voor het onderwijsveld. Deze data worden verkregen door een samenwerking binnen het beleidsdomein Onderwijs en Vorming. De onderwijsinspectie verwerkte deze data voorheen in statische rapporten: de schoolportretten. Vorig schooljaar lanceerde de VOI een nieuwe vorm van deze datarapporten: de DataWijzer.
De DataWijzer is een online en interactief instrument dat data, gerelateerd aan het referentiekader voor onderwijskwaliteit, in samenhang visualiseert. De DataWijzer biedt elke school haar eigen online dashboard dat enerzijds actuele en beschikbare data ontsluit en anderzijds diverse mogelijkheden biedt om op elk moment de eigen data te positioneren ten opzichte van dynamische referentiegroepen. Het is dan ook een hele stap voorwaarts in onze dienstverlening aan de scholen om data-gedreven aan kwaliteitsontwikkeling te doen.
Technologische innovatie
In het verleden konden scholen op verschillende wijzen relevante data raadplegen, meestal op een statische wijze. De datawijzer is het eerste instrument dat de gebruiker (onderwijsprofessional) via een beveiligde toegang de mogelijkheid geeft om op een interactieve en inzichtelijke wijze op elk moment de eigen en meest recente data te raadplegen, te filteren en te positioneren ten opzichte van interessante referentiegroepen. Het is de gebruiker zelf die 'aan de knoppen zit' en op basis van eigen noden de gegevens kan visualiseren.
Om relevante referentiegroepen te creëren werd machinelearning ingezet (k-mean algoritme). Hierdoor kunnen scholen zich positioneren ten opzichte van scholen met een maximaal vergelijkbare instroom wat betreft leerlingenkenmerken.
Alle visuals in de datawijzer zijn eigen ontwerp. Er werd maximaal ingezet op visuals die snel kunnen leiden tot inzicht. Een van deze visuals is de 'FLOW'. Het is een innovatieve visual die het voor het eerst mogelijk maakt om op een anonieme wijze de loopbaan van leerlingen te volgen.
In het verleden werden dataportretten ter beschikking gesteld op het moment dat de school werd doorgelicht of op vraag. Deze data werden dan ook beperkt aangewend om data-based schoolbeleid vorm te geven. Met het lanceren van de datawijzer hebben we ook ingezet in samenspraak met relevante partners op vorming voor het schoolbeleid om het instrument aan te wenden om gericht aan kwaliteitszorg te doen. Het succes van deze formule vertaalt zich in dagelijks ongeveer 200 unieke bezoekers.
Op dit moment bestaat de datawijzer voor alle scholen gewoon basis- en secundair onderwijs. Het project kan ook een meerwaarde zijn voor andere onderwijsniveaus (buitengewoon onderwijs, duaal leren, ...) en voor andere beleidsniveaus (scholengemeenschap, schoolbesturen,...). Hiervoor blijkt veel interesse te zijn.
Ook in andere domeinen kan de manier waarop de data worden gerepresenteerd een meerwaarde bieden om kwaliteitszorg vorm te geven en/of beleidsbeslissingen vorm te geven (kinderopvang, werk, sportfederaties,...).
Om de datawijzer van ontwerp tot eindproduct bij de gebruiker te krijgen worden verschillende technologieën aangewend: snowflake, tableau, R-server, itsme. Alhoewel het stuk voor stuk stabiele datatoepassingen zijn, is de datawijzer niet afhankelijk van een van deze technologieën en kan op elk moment voor een bepaalde tussenstap een andere technologie in de plaats komen. Het is het geheel van het ontwerp dat zorgt voor de innovatieve waarde.
Publiek en maatschappelijk karakter
De DataWijzer wordt ontwikkeld volgens het principe ‘perpetuum bèta’. Dit betekent dat er continu rekening gehouden wordt met aanbevelingen en gebruikersnoden. Daarom worden bij elke update van de onderliggende cijfers, ook functionaliteiten toegevoegd of aangepast.
We rekenen hierbij op het multiplicatoreffect: de onderwijsinspectie staat in continu contact met de pedagogische begeleiders, die op hun beurt rechtstreeks contact hebben met verschillende scholen. Op die manier is de betrokkenheid van de eindgebruikers gemaximaliseerd, zowel bij het ontwerp als de verdere doorontwikkeling van het product.
De DataWijzer is een product van en voor onderwijsprofessionals. Het geeft de data van scholen aan deze scholen terug, maar zet data om in inzicht. Op die manier kunnen scholen deze inzichten gebruiken om gerichte kwaliteitsontwikkeling op te zetten, en de effecten van hun acties te monitoren.
De filter- en aggregatiemogelijkheden in de DataWijzer maken het mogelijk om analyses uit te voeren op niveau van een adres, graad, jaar, richting … Daardoor is het instrument bruikbaar voor zowel een (algemeen)directeur, beleidsondersteuner als een vakleerkracht, graadcoördinator…
Omwille van de bruikbaarheid van de DataWijzer voor een breed publiek van onderwijsprofessionals, hebben we sterk ingezet op communicatie en vorming. Voor de pedagogische begeleiding hebben we een intensief traject opgezet met basisvorming en sessies voor gevorderden. We hebben ook bewust zowel via sociale media (facebook, twitter, linkedIn) als op publieke events (SETT-beurs, onderwijsnetwerk, studiedagen) duiding gegeven bij het instrument en de toepassingsmogelijkheden ervan.
Toegang tot de DataWijzer wordt geregeld door een module die linkt met Itsme. Op die manier heeft de directeur van een school op elk moment controle over wie toegang heeft tot een schoolspecifiek dashboard. Inspecteurs, LOP-deskundigen, algemeen directeurs, ondersteuners kunnen geaggregeerde beelden (meerdere of zelfs alle scholen) genereren en regionale of Vlaamse meta-analyses maken.
Duurzaamheid
Zowel bij het ontwerpproces als bij het uiteindelijke product (de DataWijzer) is duurzaamheid in zijn verschillende facetten geïmplementeerd. Bij het ontwerp en de (door)ontwikkeling volgen we het principe van 'agile' werken. Het volledige ontwerp, de ontwikkeling en de opvolging gebeurt door slechts 2 data-wetenschappers (die inhoudelijk elkaars backup kunnen zijn), gecombineerd met een netwerk aan specialisten en eindgebruikers. Dit netwerk stelt ons in staat om een gebruiksvriendelijk design te combineren met relevante en overwogen inhoud.
De DataWijzer stelt gebruikers in staat om maximaal in te zetten op dynamische visuals. Het veelvuldig genereren van (afgedrukte) PDFs hoort tot de verleden tijd. We hebben als het ware een GPS ontworpen, die in de plaats komt van gedrukte wegenkaarten.
De koppeling van de DataWijzer met de databanken van het Vlaams ministerie voor Onderwijs en Vorming, stelt ons in staat om in de toekomst ook nieuwe variabelen op te nemen. De resultaten van de (komende) Vlaamse toetsen zijn daar een voorbeeld van.
Het dynamische opzet van de DataWijzer met de vele mogelijkheden tot filtering en verschillende referentiegroepen, maakt het mogelijk dat uiteenlopende profielen van eindgebruikers toch maximaal inzichten kunnen verwerven die bij hun specifieke profiel passen.
