“Alles wordt meer en meer digitaal en ik begrijp het minder en minder!” Naar aanleiding van dergelijke signalen van burgers en de barometer digitale inclusie (KBS) die aangaf dat 46% van de Belgen in 2022 digitaal kwetsbaar was, startte kenniscentrum ARhus in samenwerking met Stad Roeselare het project ‘Iedereen digitaal Roeselare’ op.
Het resultaat: samenwerking tussen meer dan dertig partners en het charter ‘Iedereen digitaal’, een verbintenis om actief te bouwen aan digitale inclusie via vier ambities:
1. Internettoegang voor iedereen
2. Hulp en opleiding voor iedereen
3. Digitaal inclusieve dienstverlening voor iedereen
4. Met z’n allen samen bouwen aan digitale inclusie
Van meet af aan was het duidelijk dat samenwerking de rode draad zou vormen. Samenwerking voor én met de burger. Samenwerking tussen organisaties want digitale inclusie is immers een uitdaging die aan alle leef- en beleidsdomeinen raakt. Niet alleen overheden moeten hierop inzetten maar ook andere actoren moeten gesensibiliseerd en geactiveerd worden. Daarnaast ook samenwerking met de burger, in de brede zin van het woord. Want niet alleen socio-economisch kwetsbare burgers dreigen niet meer mee te kunnen in de steeds digitaler wordende maatschappij. Iedereen heeft op een gegeven moment wel eens digitale vragen.
Samen met een beleidsgroep van twintig leden uit diverse organisaties en domeinen (ARhus, Stad & Welzijnshuis, zorgbedrijf Motena, SAAMO, basis- en secundair onderwijs, Ligo, cvo Creo en Scala) werd een gedragen beleid én bijhorend charter ontwikkeld om samen de strijd aan te gaan tegen digitale uitsluiting.
De ondertekenende organisaties willen ervoor zorgen dat iedereen die mee wil zijn met de digitale evoluties, alle kansen en ondersteuning krijgt om ten volle te kunnen profiteren van de voordelen die digitalisering biedt. Maar ook wie niet mee kan, blijft niet in de kou staan.
De bijhorende acties werden op basis van nodenbevragingen bij het Roeselaarse burgerpanel, ervaringsdeskundigen en intermediairs vormgegeven. Van het verdubbelen van het aantal Digipunten tot het oprichten van het Telecomloket dat helpt besparen op de internetfactuur. Van toegankelijke communicatie via de digibrochure tot campagneperiodes zoals de Veiliger Internet Week (in 2024 bekroond met een Mediawijs Award) en Tournée digitale (de XL-versie van de Digitale week).
Zo werd Roeselare de eerste stad in Vlaanderen waar een samenwerkingscharter rond digitale inclusie werd uitgerold. In 2024 werd het reeds door 30 organisaties ondertekend. Een tiental nieuwe partners zullen in maart 2025 hetzelfde doen. Zo wordt er gebouwd aan een duurzaam ecosysteem rond digitale inclusie dat ook na de projectsubsidies verder kan bestaan. Deze unieke aanpak en het charter inspireerde meteen ook andere steden zoals o.a. Gent. Het werd ook door Mediawijs en VVSG naar voor geschoven als good practice op de Inspiratiedag digitale inclusie in december 2024. ARhus kwam aan het woord in een sessie samen met Unia en de Digitale alliantie die landelijk digitale inclusie in Nederland coördineert.
Ook via andere bijeenkomsten zoals het lerend netwerk van VVSG en Mediawijs en de Vlaamse taskforce digitale inclusie deelde ARhus de geleerde lessen. Bovendien werd Roeselare bezocht als goed praktijkvoorbeeld tijdens de pilootopleiding ‘Digironde’ voor (beleids)medewerkers e-inclusie.
Criterium 1: Welzijn (4 punten)
Digitale toegang en digitale geletterdheid zijn middelen om welbevinden, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie te versterken. De missie van Iedereen digitaal is dat iedere Roeselarenaar de mogelijkheden en competenties (knoppenkennis en bewustzijn) heeft om, naar eigen behoefte en keuze, te beslissen over zijn gebruik van digitale toepassingen.
De digitale ontwikkelingen gaan zo snel dat het hiermee kunnen omgaan voor elke burger een essentieel onderdeel wordt van levenslang leren. We richten ons daarom niet alleen op socio-economisch kwetsbare burgers, maar op iedereen die reeds digitaal uitgesloten is of dreigt te worden. Er is geen één-op-één relatie tussen digitale en sociale uitsluiting. Digitale uitsluiting kan echter wel leiden tot sociale uitsluiting of deze versterken.
We organiseren enerzijds brede acties (bv. Tournée digitale en bus-aan-bus bedeling van de digibrochure), maar ook gerichte acties naar ouderen, nieuwkomers, laaggeletterden, mensen in een financieel kwetsbare situatie, … Enkele concrete voorbeelden: we hebben Digipunten in vier woonzorg- en / of dienstencentra waar veel ouderen over de vloer komen, één Digipunt wordt uitgebaat door SAAMO en ondersteund door CAW waarbij digitale inclusie een middel is om tot bij andere rechtenvragen te komen, eentje bij De Companie (een dagcentrum voor personen met een beperking) en eentje bij het Agentschap Integratie en Inburgering, GTB en VDAB. Daarnaast werken we nauw samen voor opleidingen met Ligo en alle CVO’s in de stad, waarmee we – naast het brede opleidingsaanbod – gericht opleidingen op maat van specifieke doelgroepen organiseren (bv. laaggeletterden, nieuwkomers, …). Via brugfiguren en organisaties zoals Agentschap Integratie en Inburgering, CAW, FMDO, armoedevereniging t’ Hope, VOC Opstap (voor Mensen met een ondersteuningsnood), … nemen we drempels weg in de toeleiding.
De impact van de acties wordt op verschillende manieren gemeten. Enkele interessante cijfers:
– Via het Telecomloket werd er aan bijna 80% van de bezoekers een besparingsadvies gegeven. Gemiddeld levert zo’n besparing 31,17 euro per maand per gezin op, tot zelfs 207 euro. 20% van de bezoekers heeft recht op sociaal internetaanbod, al blijkt dit niet altijd het goedkoopste of ideale tarief te zijn volgens de noden van de persoon of het gezin in kwestie.
– In 2024 werden 2635 hulpvragen beantwoord op de Roeselaarse Digipunten. Een geslaagd aantal gezien het feit dat een aantal locaties pas in het najaar opstartten. Om deze vragen te helpen beantwoorden konden we rekenen met 25 vrijwillige dighelpers. Uit een bevraging van een steekproef van de Digipuntbezoekers blijkt dat slechts 20% van de personen die langskomen in een Digipunt ook bij familie of vrienden terecht kunnen met dergelijke vragen.
– Onlangs publiceerden we op Facebook een artikel over het aanvragen van het milieuvignet voor Rijsel en omstreken en hoe we op de Digipunten hierbij kunnen helpen. Dit bericht werd 110 000 keer bekeken.
Naast deze cijfers, zijn de talrijke mondelinge en schriftelijke reacties, zoals onderstaande, veelzeggend:
“Deze morgen vonden we de nieuwe brochure van Iedereen digitaal 2025 in de brievenbus. Daar is maar een woord voor: fantastisch! Ik volde al regelmatig infosessies en heb ook al veel problemen kunnen oplossen via Digipunten. Het laatste nieuw boekje dat jullie samengesteld hebben is ongelofelijk: jullie bieden altijd meer en meer kansen aan omdat het voor mensen die beroepshalve niet meer getraind zijn op vlak van computergebruik en daardoor echt helemaal uit de (internet)boot dreigen te vallen, toch aan boord te houden. Altijd nieuwe hulpformules, gratis bovendien; advies om mensen met financiële beperkingen toch zo goed als mogelijk te begeleiden; een steeds breder aanbod van locaties waar digihulp kan geboden worden enz. Gewoon schitterend! De digibrochure biedt een zeer duidelijk en gebruiksvriendelijk overzicht van alles wat jullie aanbieden in Roeselare. Petje af en een zeer grote dank aan alle medewerkers.”
M-A B (inwoner van Roeselare)
Criterium 2: Maatschappelijke betrokkenheid (3 punten)
Samenwerking met en voor de burger is één van de vier centrale ambities uit ons charter. Daarom toetsten we heel wat acties af bij het burgerpanel dienstverlening, een diverse groep Roeselarenaars. Zo dachten we samen na over de locatie(s), naam, slagzin en inrichting van de nieuwe Digipunten. Daarnaast gingen we ook bij hen te rade om ons aanbod én onze communicatie verder vorm te geven. Niet alleen de vormgeving maar ook de inhoud van onze digibrochure werd zo naar een hoger niveau getild. De eerste cover werd bovendien via een stemming door 100 Roeselarenaars gekozen.
Philippe, lid van het burgerpanel dienstverlening, getuigt: “De grote meerwaarde voor mij – en voor iedereen in Roeselare – is dat jullie met die informatie écht aan de slag gaan. Het mag geen praatbarak zijn. Het is fijn om te zien als lid van het burgerpanel dat jullie terugkoppelen over wat jullie met de feedback doen en dat we veranderingen zien. ”
Ook gerichte focusgroepen worden opgezet om de blik van digitaal kwetsbare burgers mee te nemen. Zo getuigt Annya: “Ik zou iedere instantie aanraden om ook zoiets te organiseren zodat de mensen de websites beter kunnen begrijpen. Het is belangrijk dat de website getest wordt door de gebruikers zelf om hem écht gebruiksvriendelijk te maken voor iedereen.”
Niet alleen via het burgerpanel en focusgroepen maar ook via brugfiguren, intermediairs en ervaringsdeskundigen die samenkomen op onze partnernetwerkmomenten en werkgroepen houden we voeling met de noden van de burger. Zo blijven we ons aanbod en communicatie optimaliseren.
Communicatie is één van de belangrijkste elementen van het project. Daarom is er ook een aparte werkgroep aan gewijd die advies kan geven bij het opzetten en uitrollen van onze communicatieacties. Naast heel brede communicatie (bv. bus-aan-bus verspreiding van de digibrochure, de Digitour met Radio 2, verschillende nieuwsuitzendingen op de lokale televisie Focus-WTV en passages in lokale kranten, …), zetten we via onze partners en intermediairs ook in op doelgroepgerichte communicatie, toeleiding en sensibilisering. We spelen ook heel gericht in op concrete vragen waar mensen op dat moment behoefte aan hebben, bv. hulp bij de Jobbonus, belastingaangifte, milieuvignet voor de auto, …
Enkele voorbeelden:
Getuigenis Veiliger Internet Week 2024 (teaser): https://www.youtube.com/watch?v=wzTM2eUp5nE
Aftermovie Veiliger Internet Week 2023: https://www.youtube.com/watch?v=rQ870gdDdbA
Nieuwsreportage WTV Tournée digitale 2024: https://youtu.be/Z_WaLec7Rag?si=oFO_qj8CxkgRTUMu
Krantenartikel : Digitour Radio 2 2023 : https://kw.be/nieuws/samenleving/radio-2-digitour-strijkt-neer-in-roeselare-met-advies-over-allerhande-digitale-toepassingen/
Criterium 3: Toegankelijkheid en inclusie (3 punten)
De derde ambitie uit ons charter stelt: We garanderen een digitaal inclusieve dienstverlening zodat elke persoon in Roeselare:
– fygitaal bij ons terecht kan. We zetten in op digitale dienstverlening wanneer het een meerwaarde is, maar we hanteren het click, call, connect-principe zodat niemand uitgesloten wordt door louter digitale dienstverlening.
– gebruik kan maken van onze digitale toepassingen en procedures die ontworpen zijn volgens digitale toegankelijkheid- en veiligheidsprincipes.
– met vragen en opmerkingen of voor ondersteuning bij ons terecht kan. Feedback over de digitale toegankelijkheid van onze dienstverlening nemen we serieus en zetten we om in verbeteringen.
Om die ambitie waar te maken bieden we elke partner die het charter ondertekent een gratis opleiding ‘digitaal inclusieve dienstverlening’ aan. Daarnaast werd er een traject opgestart rond digitale toegankelijkheid, begeleid door Anysurfer. Zo willen we ervoor zorgen dat partners voldoende kennis hebben om hun dienstverlening en digitale platformen toegankelijk te maken voor iedereen en te voldoen aan de WCAG-normen.
Niet alleen digitale platformen maar ook onze eigen fysieke communicatie maken we steeds toegankelijk door in te zetten op klare taal, voldoende kleurencontrast, voldoende groot lettertype, … alsook het gebruik van een verscheidenheid aan foto’s zodat diverse doelgroepen zich aangesproken voelen.
Ook bij de Digipunten zetten we in op toegankelijkheid en laagdrempeligheid door
– GRATIS advies en hulp te verlenen.
– zoveel mogelijk met vrije inloop (zonder afspraak) te werken.
– bezoekers een warm onthaal te geven.
– digihelpers te kiezen die een link hebben met de doelgroep, bv. digihelpers met een migratieachtergrond op een Digipunt waar veel nieuwkomers komen, gepensioneerde digihelpers op een locatie waar veel senioren hulp komen vragen, …
– locaties te kiezen die openbaar zijn, toegankelijk zijn voor mensen met een beperking en verspreid zijn over de hele stad en in de deelgemeentes zodat er een Digipunt bij iedereen in de buurt is.
– Digipunten onder te brengen op locaties die al bezocht worden door de doelgroepen. Bv. ARhus is een laagdrempelige plek, een huis (‘hus’ in het West-Vlaams), een derde plek waar heel wat mensen langs komen voor ontmoeting en kennis in de brede zin van het woord (van taalverwerving en lezen tot digitale geletterdheid). Er komen niet alleen bibliotheekbezoekers over de vloer, maar ook nieuwkomers die Nederlands leren tijdens de ARhus Klap-praattafels, gezinnen die samen het kenniscentrum enn het ARhus Café bezoeken, jongeren die hun talenten ontwikkelen bij #HACK, … Bij RSL Op Post komen mensen komen ook voor de Kringwinkel, de nachtopvang en de sociale kruidenier. De JEUN-dienstencentra worden ook bezocht om een maaltijd te nuttigen, voor sociale activiteiten, …
Voor niet-mobiele personen is er aanvullend ook gratis digitale hulp aan huis op doorverwijzing. Ook voor het Telecomloket is er een gratis alternatief aan huis op doorverwijzing.
Ook opleidingen worden door de opleidingspartners (Ligo en cvo Scala en Creo) zo laagdrempelig mogelijk gemaakt door betaalbare prijzen te hanteren, doelgroepgerichte opleidingen te organiseren, digitale geletterdheid te linken aan lees-, schrijf- en schrijfvaardigheden, …
Om de stap naar reguliere opleidingsaanbieders te verkleinen organiseren we vanuit Iedereen digitaal doorheen het jaar gratis, éénmalige proefsessies. Zo prikkelen we burgers op een laagdrempelige manier en leiden we op een duurzame manier toe. Tijdens themaperiodes zoals Tournée digitale en Veiliger Internet Week (i.s.m. o.a. Politiezone RIHO) bieden we naast info- en doesessies ook verschillende soorten andere, nog laagdrempeligere activiteiten aan, bv. challenges voor gezinnen, educatieve series voor jongeren, hybride sessies zodat ouders van thuis uit kunnen meevolgen terwijl kinderen in bed liggen, opstellingen die op eigen tempo verkend kunnen worden, theaterstukken of shows, …
Ten slotte willen we via de foto’s, video’s en quotes die we bij onze communicatieacties (bv. digibrochure, getuigenissen Veiliger Internet Week, …) gebruiken de drempel verlagen door Roeselarenaars van verschillende leeftijden, genders, huiskleur, … af te beelden en te laten getuigen. Zo zorgen we voor herkenbaarheid voor andere Roeselarenaars én worden deze personen nog een grotere ambassadeur van onze acties dan voordien. Win-win: inclusie én participatie!
